Van een samengesteld gezin kijken tegenwoordig weinig mensen meer op. Het toenemende aantal samengestelde gezinnen maakt dat er ook steeds meer aandacht komt voor de rol en positie van de stiefouder. In sommige gevallen kan er de wens ontstaan om de band tussen de stiefouder en het stiefkind te formaliseren. Als u als stiefouder een juridische band met uw stiefkind wil bewerkstelligen, kan er een verzoek tot stiefouderadoptie bij de rechtbank worden ingediend. Dit wordt ook wel partneradoptie of eenouderadoptie genoemd. Om een dergelijk verzoek in te dienen bij de rechtbank, dient u wel eerst aan enkele voorwaarden te voldoen.

Voorwaarden

• De stiefouder heeft voorafgaand aan het verzoek gedurende tenminste drie jaar met de ouder van het kind samengewoond;
• De stiefouder en de ouder van het kind hebben gedurende tenminste één jaar samen voor het kind gezorgd;
• De partner van de stiefouder heeft het eenhoofdig gezag over het kind;
• De andere biologische ouder van het kind spreekt het verzoek niet tegen. [1]

Samenwonen met uw partner

Een van de voorwaarden voor stiefouderadoptie is dat u voorafgaand aan het verzoek tenminste drie jaar heeft samengewoond met de ouder van het kind. Uit de jurisprudentie over dit onderwerp blijkt dat dit echter geen hard vereiste is. Zo kan het voorkomen dat u feitelijk wel heeft samengewoond, maar dat u en uw partner niet op hetzelfde adres stonden ingeschreven. De achterliggende gedachte van de samenlevingstermijn is, dat er kan worden aangetoond dat u en uw partner een stabiele relatie hebben. Voldoen u en uw partner niet aan de termijn van drie jaar, dan kan de adoptie alsnog worden uitgesproken indien de adoptie in het belang van het kind wordt geacht.

Het gezag over het kind

De wet vereist dat de partner van de stiefouder eenhoofdig gezag heeft. Soms komt het voor dat de ouder het gezamenlijk gezag uitoefent met de andere ouder van het kind. In dat geval dient dit gezamenlijk gezag dus eerst te worden beëindigd. Zo’n verzoek kan gelijktijdig met het verzoek tot stiefouderadoptie bij de rechtbank worden ingediend. Wel kent dit verzoek eigen toetsingscriteria[2] en kan de rechter pas aan het verzoek tot stiefouderadoptie toekomen, als eerst het verzoek tot eenhoofdig gezag wordt toegekend. Wordt vervolgens ook het verzoek tot stiefouderadoptie toegekend, dan wordt de stiefouder door de adoptie van rechtswege gezamenlijk met de ouder met het gezag over het kind belast. Het ouderlijk gezag houdt in dat een ouder mag beslissen over de verzorging en opvoeding van het kind en als wettelijke vertegenwoordiger kan optreden.

Tegenspraak ouder

Zoals gezegd vereist de wet dat de andere ouder het verzoek tot stiefouderadoptie niet mag tegenspreken. Met de andere ouder wordt bedoeld de ouder die ook juridisch de ouder van het kind is. Deze ouder heeft de mogelijkheid om verweer te voeren in de procedure tot stiefouderadoptie. Indien de andere ouder het verzoek tegenspreekt, kan de adoptie in beginsel niet worden uitgesproken. In sommige gevallen bestaat er de mogelijkheid om hieraan voorbij te gaan. Dit kan echter niet zomaar en de rechter is hierbij gebonden aan de wet. Aan de tegenspraak van de andere ouder kan worden voorbijgegaan als het kind en de betreffende ouder niet of nauwelijks in gezinsverband hebben samengeleefd, danwel indien de betreffende ouder het gezag over het kind heeft misbruikt of de verzorging en opvoeding van het kind heeft verwaarloosd. Eveneens kan aan de tegenspraak voorbij worden gegaan als de betreffende ouder is veroordeeld wegens het plegen van een misdrijf tegen het kind.

Het minderjarige kind

Adoptie is enkel mogelijk als het kind nog minderjarig is. Indien het kind twaalf jaar of ouder is, is vereist dat het kind zelf ook instemt met de adoptie. Is het kind jonger dan twaalf, maar wordt het kind geacht zelfstandig zijn of haar mening te kunnen vormen, dan kan het kind door de rechter worden gehoord omtrent het verzoek.

In alle gevallen zal de rechtbank toetsen of de adoptie in het belang van het kind wordt geacht. Ook moet de rechter kunnen vaststellen dat het kind nu en in de toekomst niets meer van zijn of haar andere ouder in diens hoedanigheid van ouder te verwachten heeft. Voorts moet er een leeftijdsverschil van minimaal achttien jaar zijn tussen de stiefouder en het kind en mag het kind geen kleinkind van de adoptant zijn.

Gevolgen van de adoptie

De adoptie van het kind heeft tot gevolg dat er een familierechtelijke betrekking ontstaat tussen de adoptant en het kind. De adoptant wordt hiermee juridisch ouder van het kind. Zoals gezegd krijgt de stiefouder ook van rechtswege het ouderlijk gezag over het kind. Ter gelegenheid van de adoptie kunnen de stiefouder en de ouder van het kind er samen voor kiezen om de geslachtsnaam van het kind te wijzigen in de geslachtsnaam van de stiefouder. Daarnaast wordt het kind na de adoptie erfgenaam van de adoptant. Logischerwijs brengt de adoptie ook een aantal plichten met zich. Zo wordt de stiefouder bijvoorbeeld ook onderhoudsplichtig voor het kind.

Gezamenlijk gezag stiefouder en ouder

Soms komt het voor dat niet is voldaan aan de vereisten voor stiefouderadoptie en dat het verzoek dus niet kan worden toegewezen. In die gevallen kan ook worden gedacht aan het aanvragen van gezamenlijk gezag door de stiefouder samen met de ouder van het kind. Daarmee ontstaat er geen familierechtelijke betrekking en dus ook geen juridische band tussen de stiefouder en het stiefkind, maar kan de stiefouder voortaan wel samen met de andere ouder het gezag over het kind uitoefenen. Ook in dat geval kan ervoor worden gekozen om de geslachtsnaam van het kind te wijzigen in de geslachtsnaam van de stiefouder.

Heeft u de wens om uw stiefkind te adopteren? Of verkeert u juist in de positie dat u een verzoek tot stiefouder als ‘andere ouder’ wenst tegen te spreken? De advocaten van Boeve Familierecht hebben de nodige ervaring met beide situaties. Schroom dan ook niet om contact met ons op te nemen als u vragen heeft. U kunt ons bereiken via info@boevefamilierecht.nl of via 026-3823114.

[1] Zie voor de voorwaarden artikel 1:227 jo. artikel 1:228 Burgerlijk Wetboek.

[2] Zie de toetsingscriteria in artikel 1:253c Burgerlijk Wetboek.